Mizaç Nedir?

Doğuştan gelen, 7’sinde neyse 70’inde de odur dedirten, temel arayışlarımızı ve motivasyon kaynaklarımızı belirleyen ve bizi diğerlerinden ayıran yapısal çekirdeğimizdir. Mizaç, kişiliğimizin genlerimizden gelen doğal bir parçasıdır ve bu nedenle, kişiliğin biyolojik ve içgüdüsel süreçlerle meydana gelmiş bir kısmını oluşturur. Aynı ana babadan büyümüş, aynı şekilde yetiştirilmiş, aynı fiziksel şartlardan etkilenmiş ikizler arasındaki temel farklılıklar bize mizacın ne denli önemli olduğunu gösterir. Mizaç doğumdan itibaren hatta doğumdan önce anne karnındayken şekillenir.

Karakter

Çevreden edinilen, deneyimlerimizin ve hayatımız boyunca yaşadığımız sosyal etkileşimlerin bir sonucu olarak oluşan parçamızdır. Genetik olmadığı için farklı aşamalardan geçerek olgunlaşır ve son halini genellikle yetişkinlik döneminde alır. Bu sebeple üzerinde değişiklik yapmak ya da modifiye etmek mümkündür.

Kişilik

Mizacın çevresel faktörlerle etkileşimi sonucunda ortaya çıkan; eylem, duygu ve davranış tarzlarının tümüdür. Bu yüzden, kişiliğe sadece genetik mirasın bir ürünü olarak bakamayız. Kişilik, aynı zamanda bir kişinin etrafında gerçekleşen çevresel etkilerin de bir sonucudur. Kişilik, bireyleri birbirinden ayıran bir şeydir, yani her bireyin kendine has özelliği budur.

Mizacı bir elma tohumuna, karakteri elma  ağacının kalın dallarına kişiliği ise ağacın tamamına benzetebiliriz. Bir elma tohumundan Nar elde edemezsiniz. Tohum POTANSİYELİMİZİ teşkil eder… Tohum, toprak ve iklim etkileşimi ile ortaya çıkan ağaç ise kişiliğimizdir.

Ancak bu tohumdan gelişecek ağacın (kişiliğin) yeşil, kırmızı, sert, sulu, ekşi v.b. nasıl bir meyve vereceği çeşitli faktörlere (içsel ve dışsal) bağlı olarak değişecektir. Ayrıca  siz elma ağacını  portakal ağacı gibi budamaya kalkarsanız  portakal ağacına dönüşmeyeceği gibi tam bir elma ağacına da benzemeyecektir. Hiçbir elma ağacı birbirinin aynısı değilse, mizaca etki eden içsel ve dışsal faktörler de hiçbir birey için aynı olamayacağından dolayı, her bir birey kişilik düzeyinde eşsiz ve biriciktir.

Enneagram Mizaç Modeli Nedir?

Kimileri enneagramı binlerce yıllık sufi geleneğine dayandırıyor. Kimileri ise antik Yunan’a, Pers veya Hindistan’a dayandırıyor. Kaynağı neresi olursa olsun Anadolu da güçlü izlere sahip olan 9 Tip Kişilik Modeli çok güçlü bir yöntem. Bireyin özünü ve doğasını derinlemesine en iyi şekilde kavrıyor.

“Kendini tanımak demek, hayran hayran kendini seyretmek demek değildir. Onu arayıp bulmak demektir. Bu nedenle insanın hem ne olduğunu hem de ne olması gerektiğini araştırmasıdır.” ~  Sokrates   

Enneagram dokuz farklı mizaç tipinin ve dokuz farklı varoluş biçimi olduğunu söylüyor. Mizacınızda bulunan baskın niteliklerinizi, motivasyon kaynaklarınızı, tutumlarınızı, temel duygularınızla, güven ve stres durumundaki davranışlarınızı ortaya koyuyor. Bu anlamda insan benliğinin kapılarını açan bir anahtar sunuyor bize.

 

Enneagram Yaklaşımı 9 Tip Mizaç Tanımlar

TİP 1 Mükemmeliyetçi

Mükemmeliyetçi,  bilinçli, sorumlu, iyileştirme odaklı ve kendi kendini denetleyen, ama aynı zamanda eleştirel, kırgın ve kendini yargılayabilir. Mükemmel bir dünya arayışında ve hem kendilerini hem de herkesi ve çevrelerindeki her şeyi geliştirmek için özenle çalışan.

Güçlü yönler | kalite  | organize | algılayıcı | dürüst

TİP 2 Yardımcı

Yardımsever, destekleyici ve ilişki odaklı, ama aynı zamanda gurur verici, aşırı müdahaleci ve talepkar olabilirler.  Onlardan hoşlanmak isteyenler tarafından beğenilmek, başkalarının ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmak ve insanlara ve olaylara hayatlarını düzenlemeye çalışmak isterler.

Güçlü yönler | empatik | destekleyici | motive edici | sıcak

TİP 3 Başaran

Çalışkan, hızlı tempolu, hedef odaklı ve verimlilik odaklı, ama aynı zamanda sabırsız ve görüntü odaklı duygulara karşı duyarlı olmayabilir.Belirli hedeflere ulaşmak için hayatlarını organize etmek ve başkalarının saygısını ve hayranlığını kazanmak için başarılı görünmek.

Güçlü yönler | Enerjik | girişimci | Kendinden emin | Sonuç odaklı

TİP 4 Romantik

Romantikler idealist, derin duygu, empatik ve kendine özgü, ama aynı zamanda dramatik, karamsar. Kendi iç dünyalarıyla ve başkalarıyla derin bağlantıları arzu eder ve duygularını ve deneyimlerini doğru bir şekilde ifade ettikleri zaman en canlı hissederler.

Güçlü yönler | İlham verici | Yaratıcı | Özgün | Anlayışlı

TİP 5 Gözlemci

Gözlemciler kendi kendine yeterlilik arayışındadırlar ve talepkar olmayan, analitik düşünceli ve göze batmayan, ama aynı zamanda müstakil ve aşırı özel olabilirler. Bilgi için diğerleriyle olan ilişkilerini asgari düzeyde tutmanın bir yolu olarak kullanır.

Güçlü yönler | Analitik | Amaç | Sistematik | Uzman

TİP 6 Sorgulayıcı

Anlayışlı, endişelenmeye eğilimli ve ”bir şeyler yanlış giderse” düşüncesi ile hazırlıklı olmak isterler. Sadık sorgulayıcılar, tehlikeli bir dünyada kesinlik ve güvenlik sağlamanız gerektiğine inanıyor. Sonuç olarak sezgisel, meraklı, güvenilir, iyi arkadaş ve problem çözücü, aynı zamanda şüpheli, suçlayıcı ve korkulu olabilir.

Güçlü yönler | Sadık | İşbirlikçi | Sebat eden | Problem çözme

TİP 7 Hevesli

Yeni fikirlerden, insanlardan ve deneyimlerden hoşlanırlar, acıyı önlemek ve tüm seçeneklerini açık tutmak için pozitif olasılık planlaması yaparlar. Hevesliler, iyimser kalmanız ve iyi bir yaşamı garantilemek için olanaklarınızı açık tutmanız gerektiğine inanıyor. Sonuç olarak,  zevkli seçenekler ararlar, iyimser ve maceracı olurlar; Ayrıca kendi kendine hizmet edebilirler.

Güçlü yönler | Yaratıcı | Hevesli | İlgi çekici | Hızlı düşünme

TİP 8 Meydan Okuyan

Olayları kontrol altında tutmak, önemli şeyleri gerçekleştirmek ve savunmasızlıklarını gizlemeye çalışırlar. Hakikat ve adalet peşinde koşarlar. Meydan Okuyan, zorlu bir dünyada saygı duyulan birisi olmak için güçlü ve güçlü olmanız gerektiğine inanır. Sonuç olarak,  adalet ararlar ve doğrudan, güçlü ve eyleme yöneliktirler; onlar da aşırı derecede etkileyici ve dürtüsel olabilirler.

Güçlü yönler | Direkt | Stratejik | Koruyucu | Büyük eylem odaklı

TİP 9 Barışçı

Barış, uyum, pozitiflik ve  karşılıklı saygı ararlar. Çatışmayı, gerginliği, istekleri ve hastalıkları sevmezler.. Sonuç olarak, uyum ararlar. Kapsayıcı, sevimli, kolay, rahat ve istikrarlıdır; Çatışmayı önleyici ve inatçı olabilirler.

Güçlü yönler | Diplomatik | Kolaylaştırıcı | Pozitif | Nazik

Siz bu 9 tip mizaç arasından kendinizi hangisine yakın buldunuz?

Enneagram ile koçluk eğitimlerimize katılarak 9 Tip Mizaç yaklaşımı ile koçluk yapabilirsiniz. 

Bir önceki yazımız olan Niçin Enneagram İle Koçluk? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.